Opis

Ze Wstępu: „Praca niniejsza omawia dynamikę pewnych pojęć, zwłaszcza tych, które mają znaczenie dla teorii dezyntegracji pozytywnej. Przemiany pojęć i terminów są zależne od przemian psychicznych człowieka i wyrażają rozwojowe przekształcenia ludzkich jednostek, ich rozwój w kierunku autonomii i autentyczności, coraz bogatszego wewnętrznego środowiska psychicznego i rosnącego zasobu doświadczeń życiowych. […]

Dlatego też pojęcia, które nie są adekwatne na nowych stadiach rozwoju, muszą ulec dezyntegracji i przekształceniom. Muszą być wypracowane nowe, bogatsze pojęcia, które by adekwatnie wyrażały nowe jakości poznawcze i uczuciowe, charakterystyczne dla rozwijającej się osobowości. Rozwój pojęć i terminów wyraża zatem rozwój człowieka, a w szczególności jego rozwój autonomiczny i przyspieszony. Nowe jakości i nowe doświadczenia powstające w procesie rozwoju psychicznego wyrażają różne symptomy dezyntegracji, dzięki której nabierają one niezależności, bogactwa i twórczych form.

Obok tego procesu dezyntegracji zachodzą procesy w przeciwnym kierunku, które zmierzają do wtórnej integracji nowych jakości i nowych doświadczeń. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w odpowiednich przemianach systemu pojęć, to znaczy obok nowych pojęć i terminów, wynikających z procesu dezyntegracji, powstają pojęcia i terminy wywodzące się z procesów zmierzających do wtórnej integracji.

Samo pojęcie wtórnej integracji, czynnika trzeciego, osobowości, sprzęgów empiryczno-normatywnych wyraża całą historię przemian treści pojęć, zaczynając od poziomu prymitywnej integracji poprzez dezyntegrację pozytywną do integracji wtórnej. Ten proces przemian pojęciowych i terminologicznych w ich intelektualnych i przeżyciowych aspektach może być nazwany »dramatem rozwoju pojęć«”.